Problem przedstawia się następująco:

# locale
locale: Cannot set LC_CTYPE to default locale: No such file or directory
locale: Cannot set LC_MESSAGES to default locale: Invalid argument
locale: Cannot set LC_ALL to default locale: Invalid argument

na początku zmieniłem wpisy: /etc/profile.d/lang.sh

export LANG=pl_PL.UTF-8
export LANG_ALL=pl_PL.UTF-8
export LC_COLLATE=pl_PL.UTF-8
export LANGUAGE=pl_PL.UTF-8
export LC_ALL=pl_PL.UTF-8

jednak nadal przy otwieraniu np zipów w mc dostaje:

Dodatkowo nie działają poprawnie inne rzeczy np. w zainstalowanym na tym kompie Galley2 nie da się zmienić języka na inny, działa tylko domyślny EN.

rozwiązanie tego problemu okazało się dość balalne:

localedef -i pl_PL -c -f UTF-8 pl_PL.UTF-8